Về thời điểm xuất hiện văn bản Tây Hồ chí và thần Cẩu Nhi trong Tây Hồ chí

Văn bản "Tây Hồ chí" không chỉ là một tác phẩm văn học nổi bật mà còn chứa đựng những giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc. Xuất hiện vào thế kỷ 18, tác phẩm này ghi lại những truyền thuyết và huyền thoại xoay quanh hồ Tây, một biểu tượng văn hóa của Hà Nội. Trong đó, nhân vật thần Cẩu Nhi được khắc họa như một biểu tượng của lòng trung thành và tình yêu quê hương, góp phần làm phong phú thêm nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Bài viết này sẽ phân tích thời điểm xuất hiện của văn bản "Tây Hồ chí" và sự hiện diện của thần Cẩu Nhi, từ đó làm rõ tầm quan trọng của chúng trong bối cảnh văn học và văn hóa dân gian Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về thời điểm xuất hiện văn bản Tây Hồ chí và thần Cẩu Nhi trong Tây Hồ chí42 ĐINH KHẮC THUÂN Hồ ngay dưới mục in chữ lớn THC ở trang đầu tiên, sách chia thành các mục nhưvề THỜI ĐIÊM XUẤT Hình thế, Sơn xuyên, c ổ tích tập, Từ viện tập, Đệ trạch, Sản vật, Nhân vật, TiênHlệN VĂN BẢN TÂVHỒ Thích tập, Văn chương... Văn chương là mục cuối cùng của tập sách, chỉ có 2 trangCHÍVà THÂN CBU NHI và dường như đây chưa phải là phần kêt của tập sách. Như vậy, tên sách là THC,TRONG TnVHO^CHi song không phải chỉ khảo riêng vê Tây Ho mà là khảo chung về Thăng Long.ĐINH KHẮC THUÂN(,) Dù không ghi niên đại biên soạn, song trong sách có chép đến một sô’ nhân vật và ấn đề đền Thần c ẩu Nhi ở Hồ Tây và sự kiện xảy ra trong niên hiệu Minh Mệnh, văn bản Tây Hồ chí (THC) đã có nhiều Tự Đức, tiêu biểu là sự kiện Kinh lược sứbài viết và có không ít ý kiến trái ngược Nguyễn Đăng Giai cho dựng Lãng Linhnhau, thậm chí vượt qua khuôn khố khoa viện thờ Quan phu tử vào năm Tự Đức thứhọc thuần tuý. Nhiều người đã né tránh vì 6 (1853) (tờ 40a). Điều đó cho phép bướcnhiêu nhẽ, biêt là vậy, song tôi không thế đầu xác định niên đại biên soạn sách nàykhông nhận lời viết bài này. Thực tế, vấn là không thể xuất hiện trước năm 1853đề đến Thần c ấ u Nhi không phải là việc được, nên hoàn toàn không phải là cuôi Lêkhó, song không dễ gì lí giải. BỞI vậy, ở đây đầu Nguyễn như một sô bài viết đã ướctôi chỉ tiếp cận từ một khía cạnh nhỏ là đoán. Xem xét kĩ nội dung văn bản, thâythời điểm xuất hiện văn bản THC và vân nhiều đoạn trong sách đã tham khảo và sửđê Thần Cẩu Nhi trong THC. dụng tư liệu của một sô’ sách địa chí khác, trong đó có Bắc thành địa dư chí lược 1. Tại kho sách Hán Nôm có 2 văn bản (BTĐDCL) và Hoàng Việt địa dư chíTHC, kí hiệu A. 3192/1 và A. 3192/2. Bản (HVĐDC). Đặc biệt là phần kháo về HồA. 3192/2 là bản chép lại từ bản A.3192/1. Tây, THC chép giông hột trong HVĐDC,Ngoài ra sách này còn được Học viện Viễn hơn thê nữa ở cuối đoạn văn này của THCđông bác cồ Pháp (EFEO) cho làm Micro ghi rõ là theo HVĐDC, dù mâ’y chữ này dãfilm, lưu trữ tại Việt Nam và Pháp vối kí bị tác giả xoá đi. Chúng ta hãy đọc mộthiệu MF.930 và Paris EFEO, MF.2/2/329. đoạn ngắn sau:Chúng tôi khao sát chủ yếu ở đây là bản có Sách HVĐDC chép: “N hát danh Lãngkí hiệu A. 3192/1 tại Viện Nghiên cứu Hán Bạc (Hán thời danh), nhát danh Dâm ĐàmNôm. (T rần thòi danh), tạ i Hoài Đức phu Vĩnh Sách THC bản A.3192/1 được viết trên Thuận huyện, tây tiêp Sơn Tây Từ Liêmgiây dó, khố 26 X 16cm, gồm 130 trang, huyện giới, Nhị Hà bão kì bắc, Tô Lịchkhông đề tên tác giả, không có niên đại nhiễu kì nam...”. THC chép: “Hán thời (thì)biên soạn và xuất xứ sách, cũng không có nhát danh Lãng Bạc, Trần thời (thì) nhấtbài tựa, không có người hiệu chỉnh như danh Dâm Đàm, tại Hoài Dức phủ Vĩnhthường thây 0 những sách địa chí khác. Thuận huyện, tây tiếp Sơn Tây Từ LiêmNgoài phẩn giới thiệu chung về sự tích Tây huyện giới, Nhị Hà bão kì bắc, Tỏ Lịch nhiễu kì nam...”. Sau đoạn này, cả hai tập TS. Viện Nghiên cứu Hán Nôm. sách đều chép đến sự tích cáo chín đuôiNghiên cứu trao đổi 43nhiễu hại dân chúng bị Thượng đế sai Long (1889-1907) là dạng chữ huý cuôi cùngVương đánh chết, sự kiện Mã Viện đời Hán được quy định ở thời Nguyễn (Ngô Đứcđóng đô ở đây, Cao Biền phá long mạch, rồi Thọ, Nghiên cứu chữ huý Việt Nam qua cácthần Kim Ngưu ẩn trong hồ... Ngoài ra là sự triều đại, Nxb. Văn hoá, H. 1997, tr.174).kiện Lê Văn Thịnh dùng thuật hoá hố đến Thực tê, trường hợp chữ “thì” /pt thay chữbức thuyền ngự, bị Mục Thận quăng lưới “thời” 0^ trong THC, không hoàn toàn làchụp bắt được... Các sự kiện trên được chép chữ huý mà được dùng theo thói quen vêgiông nhau cả nội dung lẫn câu chữ. Trong sau, thậm chí hiện nay các cụ cao niên biếtdoạn ngắn nêu trên, tuy giống nhau, song chữ Hán ở địa phương vẫn viết chữ “thời”cũng có sự khác biệt ở một đôi chi tiết, như bằng “thì”, ngay chúng ta đâu có vì kiêngcác chữ “Hán thời danh” (tên gọi thời Hán) huý ai mà cũng thường đọc “tông” thànhvà “Trần thời danh” (tên gọi thời Trần) được “tôn”, như Lê Thánh Tông thành Lê ThánhHVĐDC viết chữ nhỏ ở phía sau; trong khi Tôn...đó THC đã đưa các chữ này lên đầu và viếtchữ to cùng hàng. Mặt khác chữ “thời” trong Như vậy là THC xuất hiện sauHVĐDC viết dạng chữ huý bớt nét ngang HVĐDC từ sau niên hiệu Thành Tháitrong bộ nhật ở bên trái, còn chữ “thời” trong (1889-1907) đên trưởc năm sao sách THCTHC được viêt thành chữ “thin” (thì / r.). n ...