Chương 4 : Giám sát và đánh giá đa dạng sinh học

Tính đa dạng sinh học không phải lúc nào cũng cố định trong các khu bảo tồn thiên nhiên. Theo sự biến đổi của thời gian, khí hậu, sự canh tranh phát triển trong các quần xã, diễn thế tự nhiên, di cư, sự tác động của con người...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Chương 4 : Giám sát và đánh giá đa dạng sinh họcCh−¬ng 4: Gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häcMôc ®Ých: Trang bÞ cho sinh viªn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ®iÒu tra gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ ®a d¹ngsinh häc.Môc tiªu: Sau khi häc xong ch−¬ng nμy sinh viªn cã kh¶ n¨ng:• Tham gia ph©n tÝch x¸c ®Þnh nhu cÇu vμ lËp kÕ ho¹ch gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc.• Tr×nh bμy vμ vËn dông ®−îc c¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra gi¸m s¸t vμ ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc.Khung ch−¬ng tr×nh tæng quan toμn ch−¬ngBμi Môc tiªu Néi dung Ph−¬ng ph¸p VËt liÖu Thêi gianBμi 10: • VËn dông ®Ó • Sù cÇn thiÕt cña gi¸m + Tr×nh bμy + OHP 6 tiÕtLËp kÕ tham gia ph©n s¸t, ®¸nh gi¸ §DSH + Th¶o luËn + Tμi liÖuho¹ch tÝch nhu cÇu vμ • Ph©n tÝch x¸c ®Þnh nhãm ph¸t tay®iÒu tra, lËp kÕ ho¹ch nhu cÇu + §éng n·o + Bμi tËpgi¸m s¸t gi¸m s¸t §DSH • LËp kÕ haäch gi¸m t×nh huèng§DSH trong c¸c KBT s¸t, ®¸nh gi¸ §DSHBμi 11: • Tr×nh bμy vμ vËn • §iÌu tra, gi¸m s¸t ®a + Tr×nh bμy + OHP 5 tiÕtPh−¬ng dông ®−îc c¸c d¹ng loμi §V. + Th¶o luËn + Tμi liÖuph¸p ph−¬ng ph¸p • §iÒu tra, gi¸m s¸t ®a nhãm ph¸t taygi¸m s¸t, ®iÒu tra, ®¸nh gi¸ d¹ng loμi TV. + §éng n·o + Bμi giao®¸nh gi¸ vμ gi¸m s¸t • §iÒu tra, gi¸m s¸t t¸c nhiÖm vô§DSH §DSH t¹i c¸c ®éng cña con ng−êi + GiÊy A0, KBT thÎ, b¶ng. Bμi 10: LËp kÕ ho¹ch ®iÒu tra, gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häcMôc tiªu: häc xong bμi nμy, sinh viªn cã kh¶ n¨ng: +VËn dông vμ tham gia ph©n tÝch x¸c ®Þnh nhu cÇu vμ lËp kÕ ho¹ch gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc.1. Sù cÇn thiÕt cña gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häcTÝnh ®a d¹ng sinh häc kh«ng ph¶i lóc nμo còng cè ®Þnh trong c¸c khu b¶o tån thiªn nhiªn. Theo sù biÕn®æi cña thêi gian, khÝ hËu, sù canh tranh ph¸t triÓn trong c¸c quÇn x·, diÔn thÕ tù nhiªn, di c−, sù t¸c ®éngcña con ng−êi... lμm cho tÝnh ®a d¹ng sinh häc trong c¸c khu b¶o tån lu«n thay ®æi. V× vËy, ®iÒu tra, gi¸ms¸t ®a d¹ng sinh häc cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng t¸c b¶o tån. §iÒu tra vμ gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häcchÝnh lμ c¸c ho¹t ®éng nh»m xem xÐt, ph©n tÝch t×nh h×nh diÔn biÕn c¸c tμi nguyªn sinh vËt theo thêi gian,lμm c¬ së ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p b¶o tån.C¸c ®ît ®iÒu tra gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häc theo ®Þnh kú sÏ cung cÊp nh÷ng t− liÖu c¬ së ®Ó chóng ta ®¸nhgi¸ nh÷ng thay ®æi trong khu b¶o tån do nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc hoÆc do c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý g©y56nªn. MÆt kh¸c, c¸c t− liÖu ®iÒu tra gi¸m s¸t sÏ gióp chóng ta ®¸nh gi¸ sù tiÕn bé (hiÖu qu¶) cña c¸cho¹t ®éng qu¶n lý. Nãi chung, c¸c cuéc ®iÒu tra kiÓm kª sÏ cho ta nh÷ng t− liÖu vÒ: sè l−îng loμi trong khub¶o tån (®é phong phó cña loμi); ph©n bè cña c¸c loμi, nhãm loμi ®Æc tr−ng cho c¸c d¹ng sinh c¶nh (tæthμnh loμi).ViÖc ®iÒu tra gi¸m s¸t th−êng xuyªn theo ®Þnh kú sÏ gióp c¸c nhμ ®iÒu tra x©y dùng danh lôc kiÓm kª cñac¸c loμi trong khu b¶o tån. Tõ ®ã chóng ta cã thÓ so s¸nh kÕt qu¶ kiÓm kª nμy víi c¸c ®ît kiÓm kª tr−íc®©y hoÆc víi kÕt qu¶ kiÓm kª ë c¸c khu b¶o tån kh¸c (nÕu quy tr×nh kiÓm kª kh«ng bÞ thay ®æi).Ngoμi ra ho¹t ®éng gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ®a d¹ng sinh häc cßn nh»m môc ®Ých: x¸c ®Þnh c¸c vïng −u tiªn chob¶o tån ®a d¹ng sinh häc; b¶o tån vμ ph¸t triÓn nguån gen ®éng, thùc vËt; theo dâi t¸c ®éng cña qu¶n lý ®Êt®ai còng nh− biÕn ®æi m«i tr−êng ®Õn ®a d¹ng sinh häc.2. Ph©n tÝch x¸c ®Þnh nhu cÇu gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ §DSH§Ó ho¹t ®éng ®iÒu tra gi¸m s¸t ®a d¹ng sinh häc cã kÕt qu¶, cÇn ph¶i x©y dùng kÕ ho¹ch lμm sao ®¶m b¶oviÖc qu¶n lý cã ®Þnh h−íng vμ th−êng xuyªn, thÝch øng víi t×nh tr¹ng thay ®æi cña khu b¶o tån. Muèn thiÕtlËp mét kÕ ho¹ch nh− vËy cÇn ph¶i cã sù hiÓu biÕt kh¸ cÆn kÏ vÒ c¸c loμi, c¸c sinh c¶nh cã trong khu b¶otån trªn c¸c ph−¬ng diÖn: vÞ trÝ, ph©n bè, c¸c yÕu tè ®e do¹, møc ®é ®e do¹ vμ diÔn biÕn t×nh tr¹ng cñachóng qua c¸c n¨m; t×nh h×nh kinh tÕ, x· héi vμ c¸c ¸p lùc bªn ngoμi ®Õn nguån tμi nguyªn. Nh÷ng th«ngtin nªu trªn sÏ gióp chóng ta quyÕt ®Þnh loμi nμo, sinh c¶nh nμo hoÆc mèi ®e do¹ nμo cÇn ®−îc chó ý ®ÆcbiÖt vμ nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lý nμo lμ cÊp thiÕt nhÊt.2.1. Mét sè nguyªn t¾c ®Þnh h−íng ®iÒu tra, gi¸m s¸t b¶o tån 1. Cã mét sè nhãm th«ng tin cÇn thiÕt gãp phÇn quyÕt ®Þnh ®Þnh h−íng b¶o tån, vÝ dô mèi t−¬ng quan loμi vÒ sinh häc, sinh th¸i, kinh tÕ (Burley and Gauld, 1995): + Mèi t−¬ng quan loμi vμ diÖn tÝch: ®©y chÝnh lμ viÖc x¸c ®Þnh sù giμu cã vÒ loμi trong mét vïng nhÊt ®Þnh ®Ó ®¸nh gi¸ kÝch th−íc quÇn thÓ tèi thiÓu trong c¸c khu b¶o tån (Soule, 1986; Simberloff, 1992). + C¸c loμi cã vai trß quyÕt ®Þnh (Keystone ...