Củ nâu trắng một cây thuốc quý của tỉnh Bắc Kạn

Nhân dịp đi công tác điều tra dược liệu tại một xã của huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, tôi được một thầy thuốc người dân tộc giới thiệu giá trị chữa bệnh của cây củ nâu trắng. Đây cũng là một loại dây leo, có 3 lá chét (khác củ nâu đỏ), thân ở đoạn gần gốc có nhiều gai. Củ phình nhiều múi, vỏ hơi sần sùi, có nhiều rãnh dọc. Lõi củ màu vàng nhạt, viêm xoang.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Củ nâu trắng một cây thuốc quý của tỉnh Bắc Kạn Củ nâu trắng một cây thuốc quý của tỉnh Bắc K ạn Nhân dịp đi công tác điều tra dược liệu tại một xã của huyện Chợ Đồn tỉnh Bắc Kạn, tôi được một thầy thuốc người dân tộc giới thiệu giá trị chữa bệnh của cây củ nâu trắng. Đây cũng là một loại dây leo, có 3 lá chét (khác củ nâu đỏ), thân ở đoạn gần gốc có nhiều gai. Củ phình nhiều múi, vỏ hơi sần sùi, có nhiều rãnh dọc. Lõi củ màu vàng nhạt, viêm xoang. Cách dùng chỉ là lấy củ, gọt vỏ, giã nát, gói lá chuối lùi tro bếp cho nóng để đắp. Thường dùng trong viêm xoang trán. Ngoài ra theo ông thầy này, bột củ nâu trắng còn có tác dụng diệt chuột. Muốn vậy, lấy củ thái lát, phơi khô tán bột, trộn vớ i cơm rang cho chuột ăn, chuột bị bả bằng cách này sẽ chết sau 3-4 giờ, nhưng khi mèo ăn con chuột chết này cũng không bị ảnh hưởng gì. Đây là một kinh nghiệ m quý trong dân gian cần được kiểm tra lại, nếu đúng đây có thể là một nguồn dược liệu quý để diệt chuột mà không bị ảnh hưởng đến sức khoẻ con người và môi trường sinh thái. Một lần khác tôi lại gặp một trường hợp sử dụng củ nâu trắng để điều trị viêm da do liên cầu khuẩn rất có hiệu quả mà nếu như sử dụng kháng sinh thì sẽ rất tố n kém nhưng chắc gì đã có tác dụng vì đây là một bệnh rất khó chữa. Một bệnh nhân bị lở loét 2 cẳng chân, nước vàng chảy ra, mùi tanh khó chịu, nước chảy đến đâu lở đến đấy. Gia đình đã sử dụng kháng sinh Cloroxit nghiền bột rắc lên các vết loét nhưng không có tác dụng. Dùng một số cây thuốc Nam sắc đặc để rửa cũng bất lực. Được một người mách, gia đình lên núi tìm được củ nâu trắng này đem về thái lát, sắc lên cho ngày rửa 1-2 lần, sau 2-3 ngày các vết lở loét khô dần và lành hẳn. Cây thuốc này sau đó được gia đình trồng để làm thuốc. Một lần trong một chuyến đi công tác tại xã Thuần Mang huyện Ngân Sơn, trao đổi với một thầy thuốc Nam. Tại đây, tôi lại được biết thêm những tác dụng đặc biệt nữa của củ nâu trắng. Đó là tác dụng chữa mụn nhọt, áp xe rất có hiệu quả. Chỉ cần giã nát củ, trộn thêm với nước mẻ hoặc nước gạo, lùi tro nóng rồi đắp. Tác dụng chống viêm giả m sưng đau rất rõ. Theo thầy thuốc này, củ nâu trắng giã đắp vùng tuyến giáp trạng còn có tác dụng chữa bướu cổ, kể cả bướu Basedow, vị thuốc làm bướu nhỏ đi trông thấy. Củ nâu trắng, tiếng Tày gọi là “đâu khao” hiện nay chưa có điều kiện xác định tên khoa học, chúng tôi đã sưu tầm được mẫu cây để gửi đi thẩ m định. ảnh chụp này là toàn bộ thân lá của cây. Đây là một cây thuốc quý nhưng không quá hiế m. Xã Thuần Mang huyện Ngân Sơn có nhiều. Thiết nghĩ một cây thuốc đơn giản nhưng nhiều tác dụng quý như vậy rất cần được chú ý nuôi trồng và sử dụng cho cộng đồng. Cách trồng rất đơn giản: chỉ lấy một nhánh củ đem vùi xuống đất ẩm, cây sẽ mọc mầm và phát triển dần. Rất mong đây sẽ là một cây thuốc quý, độc đáo trong kho tàng cây thuốc quý của ta.