Hình thức của di chúc trong pháp luật dân sự Việt Nam qua các thời kỳ

Nhìn lại quá trình phát triển hệ thống pháp luật về thừa kế ở nước ta, có thể thấy, hình thức của di chúc đã được quan tâm và quy định sơ khai ngay từ những văn bản pháp luật thời kỳ phong kiến và ngày càng được hoàn thiện qua các văn bản pháp luật sau này.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Hình thức của di chúc trong pháp luật dân sự Việt Nam qua các thời kỳ THỰC TIỄN PHÁP LUẬT HÌNH THỨC CỦA DI CHÚC TRONG PHÁP LUẬT DÂN SỰ VIỆT NAM QUA CÁC THỜI KỲ Lưu Thị Phấn* *ThS. Viện Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Nhìn lại quá trình phát triển hệ thống pháp luật về thừa kế ở nước ta, có Từ khóa: Hình thức di chúc, thể thấy, hình thức của di chúc đã được quan tâm và quy định sơ khai pháp luật dân sự. ngay từ những văn bản pháp luật thời kỳ phong kiến và ngày càng được Lịch sử bài viết: hoàn thiện qua các văn bản pháp luật sau này. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, quy định của pháp luật về hình thức di chúc hiện Nhận bài : 27/5/2021 hành vẫn còn bộc lộ những mặt hạn chế trong quá trình áp dụng vào thực Biên tập : 24/6/2021 tiễn, đặc biệt trong công tác giải quyết các tranh chấp về thừa kế, đặt ra Duyệt bài : 28/6/2021 yêu cầu cần tiếp tục nghiên cứu để sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới. Article Infomation: Abstract: Looking back at the development of the inheritance legal system in in our Keywords: Form of will, civil law. country, it can be seen that the form of wills has been paid attention to Article History: and primordially regulated right from legal documents during the feudal period. The form is increasingly being improved in later legal documents. Received : 27 May. 2021 However, besides the achievements, the current law on the form of wills Edited : 24 Jun. 2021 still reveals limitations in the process of applying it in practice, especially Approved : 28 Jun. 2021 in resolving disputes over inheritance, set out requirements that need to be further reviewed for amendments in the coming time. 1. Thời kỳ phong kiến có giá trị. Nếu biết chữ mà viết lấy thì được”. Về hình thức của di chúc, Bộ luật Hồng Như vậy, theo quy định của Bộ luật, bên cạnh Đức quy định gồm di chúc miệng (chúc ngôn) hình thức tự viết chúc thư còn có loại chúc thư và di chúc viết. Đồng thời, Bộ luật áp dụng phải nhờ quan trưởng viết thay và chứng kiến. nguyên tắc tự do lập di chúc và quyết định Ngoài hình thức viết, Điều 388 Bộ luật Hồng nội dung di chúc. Khi mở thừa kế, nếu người Đức còn cho phép lập di chúc miệng: “Nếu có để lại di sản có lập chúc thư thì di sản sẽ chia lệnh của ông bà và chúc thư thì phải làm theo theo chúc thư đó; trường hợp không có chúc đúng, trái thì mất phần mình”. Bộ luật không thư, di sản sẽ được chia theo pháp luật. Đây là quy định mệnh lệnh này được phát ra trong những nền tảng cơ bản được các văn bản pháp tình trạng sức khỏe và hoàn cảnh nào; vì vậy, luật về thừa kế sau này kế thừa, phát triển và có thể hiểu mệnh lệnh có thể được nói ra bất hoàn thiện. cứ lúc nào cũng đều có giá trị. Điều 366 Bộ luật Hồng Đức  quy định: Thời nhà Nguyễn, do sự lệ thuộc về chính “Những người làm chúc thư văn khế mà không trị nên pháp luật triều Nguyễn là bản sao chép nhờ quan trưởng trong làng viết thay và chứng pháp luật của nhà Thanh (Trung Quốc). So với kiến, thì phải phạt 80 trượng, phạt tiền theo Bộ luật Hồng Đức, Bộ luật Gia Long của triều việc nặng nhẹ. Chúc thư văn khế ấy không Nguyễn “không còn những điều khoản liên quan 50 Số 20(444) - T10/2021 THỰC TIỄN PHÁP LUẬT đến hương hỏa, chúc thư, đến chế độ tài sản của đến di chúc miệng mà chủ yếu quy định về vợ chồng”1. di chúc viết. 2. Thời kỳ Pháp thuộc (1858-1945) Như vậy, so với pháp luật thời kỳ phong Tại xứ Nam Kỳ, Bộ Dân luật giản yếu đã kiến, pháp luật thời kỳ Pháp thuộc đã có những được ban hành để áp dụng riêng cho lãnh thổ bước phát triển về tư duy pháp lý và kỹ thuật Nam Kỳ. Tuy nhiên, trong Bộ Dân luật giản lập pháp, nhấn mạnh việc người lập di chúc yếu tất cả những vấn đề về nghĩa vụ, khế ước, phải tự viết và ký vào bản di chúc. Viết đủ nội thừa kế… đều không được quy định. dung mà chưa ký thì cũng vẫn chỉ là dự thảo. Tại Bắc Kỳ, Bộ Dân luật Bắc Kỳ được xây Đây cũng là hình thức quan trọng được các dựng dựa trên nền tảng của Bộ luật Dân sự văn bản pháp luật sau này ghi nhận và ngày (BLDS) Pháp năm 1804, có kế thừa nhiều quy càng hoàn thiện hơn về cách thức ký tên, đánh định của Bộ luật Hồng Đức và Bộ luật Gia số cho chặt chẽ. Long. Bộ luật này không nhắc đến hình thức 3. Thời kỳ 1945 – 1975 di chúc miệng mà chủ yếu quy định về di chúc Từ năm 1954 đến năm 1975, Việt Nam tạm viết chi tiết hơn so với trước đây: Điều 323 thời bị chia cắt thành hai miền với hai hệ thống Bộ Dân luật Bắc Kỳ quy định: “Chúc thư phải chính trị, pháp lý khác nhau. Ở miền Bắc vẫn làm thành tờ chữ, hoặc do nô te lập hoặc làm tiếp tục sử dụng một số luật lệ ở Bắc-Trung- thành chứng thư có hay không có viên chứ ...