Nhà nước kiến tạo phát triển: Mô hình và triển vọng

Bài viết phân tích các vấn đề cơ bản liên quan đến mô hình nhà nước kiến tạo phát triển, bao gồm khái niệm, nguồn gốc, đặc điểm, tính chất, lịch sử hình thành, các dạng thức và xu hướng phát triển của nó.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nhà nước kiến tạo phát triển: Mô hình và triển vọng NHA NÛÚÁC VA PHAÁP LUÊÅT NHÀ NƯỚC KIẾN TẠO PHÁT TRIỂN: MÔ HÌNH VÀ TRIỂN VỌNG Vũ Công Giao* * PGS,TS, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: nhà nước kiến tạo phát Bài viết phân tích các vấn đề cơ bản liên quan đến mô hình nhà nước triển, phát triển kinh tế, dân chủ, kiến tạo phát triển, bao gồm khái niệm, nguồn gốc, đặc điểm, tính chất, lịch sử hình thành, các dạng thức và xu hướng phát triển của nó. quản trị quốc gia, Chalmers Johnson. Lịch sử bài viết: Nhận bài: 19/07/2017 Biên tập: 28/07/2017 Duyệt bài: 03/08/2017 Article Infomation: Abstract: Keywords: tectonic government This article provides analysis of core contents of the model of the for development, economic tectonic government for developments, including the concept, development, democracy, state origin, characteristics, nature, historical developments, types and its governance, Chalmers Johnson. perspective orientation. Article History: Received: 19 Jul. 2017 Edited: 28 Jul. 2017 Appproved: 03 Aug. 2017 1. Khái niệm, nguồn gốc và đặc điểm của giới học thuật quốc tế sử dụng một cách phổ “nhà nước kiến tạo phát triển” biến trong mấy thập kỷ gần đây để chỉ một Ở Việt Nam, trong mấy năm gần đây mô hình phát triển nhà nước mang đặc thù thuật ngữ “nhà nước kiến tạo phát triển” của một số quốc gia Đông Á (Nhật Bản, Hàn được sử dụng khá phổ biến, cả trên các Quốc...). diễn đàn học thuật và trong các hoạt động Nếu tách rời bối cảnh thì của Nhà nước. Về mặt ngữ pháp, “nhà nước “developmental state” chỉ là “nhà nước phát kiến tạo phát triển” không có từ gốc hoàn triển” (không có từ “kiến tạo”) - một thuật toàn, mà nó được sử dụng để chuyển dịch ý ngữ không rõ nội hàm và có thể bị hiểu nhầm nghĩa của từ “developmental state” - được với một thuật ngữ khác thường được dùng 8 Số 17(345) T9/2017 NHA NÛÚÁC VA PHAÁP LUÊÅT trong chính trị quốc tế, đó là “developed đã trở thành một thuật ngữ phổ biến trong countries” (các quốc gia phát triển). Tuy giới nghiên cứu khi phân tích chính sách nhiên, khi đặt trong bối cảnh mô hình phát kinh tế của các quốc gia trên thế giới trong triển của các quốc gia Đông Á trong những thời kỳ hiện đại. Nó cũng được sử dụng thập kỷ sau của thế kỷ 20 - mà đặc trưng cơ trong nhiều báo cáo, văn kiện của các cơ bản là nhà nước đóng vai trò lãnh đạo, định quan Liên hiệp quốc (đặc biệt là UNDP) và hướng sự phát triển kinh tế của đất nước - nhiều tổ chức quốc tế khác. thì việc chuyển ngữ “developmental state” Theo quan điểm của Chalmers thành “nhà nước kiến tạo phát triển” như ở Johnson, “developmental state” là “…cách Việt Nam là hợp lý và cần thiết. viết tắt của một mạng lưới liền mạch về Trong thực tế, quan điểm về vai trò chính trị, quan chức, và uy thế của tiền bạc can thiệp và định hướng phát triển kinh tế giúp tạo nên đời sống kinh tế ở các nền tư của nhà nước đã hình thành từ cuối thế kỷ 18 bản Đông Bắc Á”4. Ông thừa nhận rằng, và đầu thế kỷ 19, gắn liền với các lý thuyết “một trong những mục đích chính trong việc về chủ nghĩa trọng thương, chủ nghĩa tiền mở đầu ý tưởng về nhà nước kiến tạo phát tệ và an ninh quốc gia1. Tuy nhiên, giới học triển tư bản… là để vượt qua sự tương phản thuật quốc tế có sự thống nhất cao khi thừa giữa nền kinh tế Hoa Kỳ [điển hình của mô nhận “developmental state” là thuật ngữ lần hình kinh tế tư bản thị trường tự do] và Liên đầu tiên được nêu ra bởi Chalmers Johnson, bang Xô viết [điển hình của mô hình kinh tế trong cuốn “MITI 2 và Sự thần kỳ Nhật Bản: kế hoạch tập trung]”5. Chính sách tăng trưởng công nghiệp giai đoạn 1925-1975” (MITI and the Japanese Như vậy, có thể rút ra kết luận là Miracle: The Growth of Industrial Policy thuật ngữ “nhà nước kiến tạo phát triển’ 1925-1975), xuất bản năm 19823. Trong đầu tiên được Chalmers Johnson dùng để cuốn sách này, Chalmers Johnson đã phân chỉ một mô hình phát triển nằm giữa hệ tích những yếu tố dẫn đến “sự thần kỳ Nhật thống kinh tế tư bản thị trường tự do (free Bản” - mà đặc biệt thể hiện trong quá trình market capitalist economic system) và hệ khôi phục, phát triển kinh tế rất thành công thống kinh tế kế hoạch tập trung (centrally của nước này từ đống tro tàn sau Chiến tranh planned economic system). Mô hình phát thế giới thứ Hai. Ông đã sử dụng thuật ngữ triển ‘trung dung” này được Woo-Cumings “developmental state” để chỉ mô hình phát gọi là “hệ thống tư bản kế hoạch có chừng triển mà Nhà nước Nhật Bản đã áp dụng mực” (a plan-rational capitalist system), với trong giai đoạn đó (và xa hơn nữa là từ thời đặc trưng là “kết hợp sở hữu tư nhân với sự kỳ Minh trị). “Developmental state” sau đó chỉ đạo của nhà nước”6. 1 Bob Jessop, The Developmental State in an Era of Finance-Dominated Accumulation, ...