Về xây dựng văn hóa lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam

Các quá trình và quyết định lãnh đạo, quản lý có nhân tố hay khía cạnh văn hóa của nó. Văn hóa lãnh đạo, quản lý là một vấn đề còn mới mẻ và phức tạp, tác động tới nhiều chiều cạnh, thứ bậc và lịch sử của các chủ thể và khách thể hoạt động có liên quan ở nước ta. Trong phạm vi bài viết này tác giả trình bày khái quát ba vấn đề chính: (1) bàn về khái niệm văn hóa lãnh đạo, quản lý; (2) nêu một số điểm yếu trong thực trạng vấn đề này và (3) kiến nghị quan điểm, phương hướng xây dựng nền văn hóa lãnh đạo, quản lý tốt đẹp của nước ta.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Về xây dựng văn hóa lãnh đạo, quản lý ở Việt Nam 40 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 8.2009 DIỄN ĐÀN THÔNG TIN KHOA HỌC Xà HỘI VÒ X¢Y DùNG V¡N HãA L·NH §¹O, QU¶N Lý ë VIÖT NAM §ç Minh C−¬ng (*) C¸c qu¸ tr×nh vµ quyÕt ®Þnh l·nh ®¹o, qu¶n lý cã nh©n tè hay khÝa c¹nh v¨n hãa cña nã. V¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý lµ mét vÊn ®Ò cßn míi mÎ vµ phøc t¹p, t¸c ®éng tíi nhiÒu chiÒu c¹nh, thø bËc vµ lÞch sö cña c¸c chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ ho¹t ®éng cã liªn quan ë n−íc ta. Trong ph¹m vi bµi viÕt nµy chóng t«i xin tr×nh bµy kh¸i qu¸t ba vÊn ®Ò chÝnh: (1) bµn vÒ kh¸i niÖm v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý; (2) nªu mét sè ®iÓm yÕu trong thùc tr¹ng vÊn ®Ò nµy vµ (3) kiÕn nghÞ quan ®iÓm, ph−¬ng h−íng x©y dùng nÒn v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý tèt ®Ñp cña n−íc ta. 1.VÒ kh¸i niÖm v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý gi¸ trÞ vµ kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ, ®iÒu Kh¸i niÖm v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n quan träng lµ cã sù kh¸c biÖt ®Æc thï lý phô thuéc vµo quan ®iÓm cña chóng víi céng ®ång, d©n téc kh¸c. ta vÒ v¨n hãa. V× hiÖn nay cã hµng tr¨m (3) Quan ®iÓm réng nhÊn m¹nh ®Æc ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ v¨n hãa nªn tÝnh gi¸ trÞ cña v¨n hãa, bao gåm c¶ gi¸ viÖc x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ v¨n hãa l·nh trÞ vËt chÊt (vËt thÓ) vµ tinh thÇn (phi ®¹o, qu¶n lý trë nªn kh¸ phøc t¹p. Tùu vËt thÓ) song thiªn vÒ gi¸ trÞ tinh thÇn; trung l¹i, theo chóng t«i, cã bèn quan quan ®iÓm nµy nhÊn m¹nh tíi chøc niÖm chÝnh sau ®©y: n¨ng ®iÒu chØnh céng ®ång cña v¨n hãa theo mét hÖ thèng gi¸ trÞ ch©n, thiÖn, (1) Quan ®iÓm rÊt hÑp coi v¨n hãa lµ mü lµm cho cuéc sèng cña con ng−êi tèt c¸c ho¹t ®éng vµ lÜnh vùc v¨n hãa nghÖ ®Ñp vµ ph¸t triÓn hµi hßa h¬n.∗ thuËt- v¨n nghÖ. Quan ®iÓm nµy kh«ng lý gi¶i ®−îc c¸i v¨n hãa ngoµi lÜnh vùc (4) Quan ®iÓm thø t− kÕt hîp c¶ hai v¨n nghÖ nh− c¸c qu¸ tr×nh vµ ho¹t c¸ch tiÕp cËn trªn (2 vµ 3), nh×n v¨n hãa ®éng l·nh ®¹o, qu¶n lý mµ chóng ta cÇn tõ quan ®iÓm rÊt réng ®ång thêi nhÊn nghiªn cøu. m¹nh tíi ®Æc tÝnh gi¸ trÞ, v¨n minh vµ chøc n¨ng ®iÒu chØnh céng ®ång cña v¨n (2) Quan ®iÓm rÊt réng coi v¨n hãa lµ “ph−¬ng thøc sinh ho¹t” lµ lèi sèng cña mét céng ®ång ng−êi, bao gåm c¶ (∗) TS., Ban Tæ chøc Trung −¬ng. VÒ x©y dùng v¨n hãa… 41 hãa. §©y chÝnh lµ c¸ch tiÕp cËn, quan c¸c thãi quen, tËp tôc, lÔ nghi, t«n gi¸o, ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. Theo t− t−ëng, gi¸ trÞ... t¸c ®éng tíi t©m lý, Ng−êi, v¨n hãa – theo nghÜa réng nhÊt - hµnh vi cña mét khèi ®«ng ng−êi theo “lµ sù tæng hîp cña mäi ph−¬ng thøc c¸ch mÆc nhiªn, ngÇm ®Þnh, cã tÝnh sinh ho¹t cïng víi nh÷ng biÓu hiÖn cña ®ång hãa rÊt réng. Sù m¹nh hay yÕu nã mµ loµi ng−êi ®· s¶n sinh ra nh»m cña mét nÒn v¨n hãa tæ chøc lµ phô thÝch øng nh÷ng nhu cÇu ®êi sèng vµ thuéc vµo møc ®é, c−êng ®é cña sù t¸c ®ßi hái cña sù sinh tån” (1, T.3, tr. 431). ®éng nµy, tr−íc hÕt lµ phô thuéc vµo vai §ång thêi, Ng−êi lu«n nhÊn m¹nh tíi trß cña ng−êi l·nh ®¹o tinh thÇn thùc chøc n¨ng ®iÒu chØnh, tæ chøc céng ®ång hiÖn vai trß truyÒn b¸, gi¸o dôc v¨n hãa theo gi¸ trÞ vµ v¨n minh cña v¨n hãa: nã cho céng ®ång ®ã. ph¶i trë thµnh bã ®uèc soi ®−êng cho Hai lµ, tÝnh ®Æc thï, b¶n s¾c. Ng−êi quèc d©n ®i, nã cã chøc n¨ng vun trång ta cã lý khi vÝ v¨n hãa nh− mét “tÊm thÎ nh©n c¸ch cña con ng−êi nªn chóng ta c¨n c−íc” cña mét tæ chøc hay mét téc ph¶i rÊt coi träng nhiÖm vô “trång ng−êi, d©n téc. V¨n hãa t¹o ra sù ®a ng−êi”... §©y lµ quan ®iÓm chñ ®¹o mµ d¹ng, kh¸c biÖt gi÷a c¸c chñ thÓ v¨n chóng t«i sö dông khi nghiªn cøu vÊn hãa kh¸c nhau ®ång thêi còng t¹o ra sù ®Ò v¨n hãa l·nh ®¹o, qu¶n lý. ®ång thuËn, thèng nhÊt trong lèi øng Tiªu chuÈn, hÖ tiªu chÝ ®Ó nhËn xö, lèi sèng néi bé céng ®ång lµm chñ biÕt, ®¸nh gi¸ vÒ ho¹t ®éng, hµnh vi hay thÓ mçi nÒn v¨n hãa. Tuy vËy, tÝnh ®Æc hÖ thèng v¨n hãa còng cÇn ®−îc lµm râ. thï, b¶n s¾c cña c¸c nÒn v¨n hãa còng Con ng−êi lµ chñ thÓ cña v¨n hãa song kh«ng thñ tiªu nh÷ng ®Æc tÝnh chung kh«ng ph¶i bÊt kú c¸i g× con ng−êi lµm nhÊt cña con ng−êi lµ tÝnh nh©n lo¹i. ra ®Òu lµ v¨n hãa. Dï kh«ng mong Ba lµ, tÝnh æn ®Þnh vµ b¶o thñ. V¨n muèn song cuéc sèng cña chóng ta vÉn hãa còng ®−îc vÝ nh− “bé gien” b¶o tån cßn nh÷ng hµnh ®éng, hµnh vi v« v¨n lèi sèng vµ c¸ch øng xö cña céng ®ång hãa, thiÕu v¨n hãa hay cßn ®−îc gäi lµ trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña v¨n hãa d−íi chuÈn, “v¨n hãa d−íi v¨n nã. V¨n hãa t¹o sù truyÒn nèi, “di hãa” (xem: 2), c¸i na n¸ gièng v¨n hãa truyÒn x· héi” gi÷a c¸c thÕ hÖ ng−êi nh−ng kh«ng ph¶i lµ v¨n hãa. Theo nh−ng mÆt kh¸c, nã cã thÓ t¹o ra nh÷ng chóng t«i, ®−îc gäi lµ v¨n hãa (tån t¹i lùc c¶n m¹nh vµ bÒn v÷ng ®èi ví ...