Nghiên cứu thử nghiệm nhân giống cây đỏ ngọn

Bài viết tiến hành nghiên cứu thử nghiệm nhân giống Đỏ ngọntừ hom cành, hom rễ... nhằm tạo ra những cây giống có bản chất di truyền ổn định, năng suất, chất lượng cao, góp phần bảo vệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Nghiên cứu thử nghiệm nhân giống cây đỏ ngọnTẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 7-2012NGHIÊN CỨU THỬ NGHIỆM NHÂN GIỐNG CÂY ĐỎ NGỌNTrần Ngọc Hải*; Nguyễn Văn Long**; Nguyễn Văn Thanh*Trịnh Nam Trung**; Phạm Xuân Phong***TÓM TẮTHiện nay, Đỏ ngọn là loài cây thuốc có giá trị. Bộ phận sử dụng chủ yếu là lá Đỏ ngọn được thuhái từ những cây mọc tự nhiên nên năng suất, chất lượng thường không ổn định. Vì vậy, việc tạo racây giống tuyển chọn từ những cây mẹ có năng suất cao, phẩm chất tốt là cần thiết. Bằng phươngpháp giâm hom cành và hom rễ, nhóm nghiên cứu của Học viện Quân y phối hợp với Trường Đạihọc Lâm nghiệp đã bước đầu khẳng định có thể sử dụng hom cành và hom rễ giâm trên nền cát đểtạo cây giống với tỷ lệ sống khá cao. Kết quả nghiên cứu này là cơ sở để đề xuất áp dụng kỹ thuậttạo cây giống Đỏ ngọn từ hom cành và hom rễ, tạo vùng nguyên liệu cho chế biến thuốc.* Từ khóa: Đỏ ngọn; Giâm hom; Cành; Rễ.EXPERIMENTAL STUDY ON SEEDLINGS MULTIPLICATIONOF CRATOXYLON PRUNIFOLIUMSUMMARYCratoxylon prunifolium is a valuable medicinal plant. Its parts mostly used are tops harvestedfrom wild trees which have unstable yield and quality. Therefore, creating selected seedlings from theparent plants with high yield, good quality is essential. By the method of branch and root cuttings,the team of the Military Medical University in collaboration with University of Forestry preliminarilyconfirmed that branch cuttings and root cuttings on the sand to create seedlings is possible with arate high of alive seedlings. The results of this study will provide basis for proposing to apply thetechniques of creating seedlings from Cratoxylon prunifolium for planting in wide areas to serve rawmaterials for drugs processing.* Key words: Cratoxylon prunifolium; Cuttings; Branch; Roots.ĐẶT VẤN ĐỀĐỏ ngọn (Cratoxylon prunifolium Dyer,họ Ban - Hypericaceae) là cây gỗ nhỏ, mọchoang tự nhiên ở nhiều vùng trung du miềnnúi nước ta. Đây là loài cây ưa sáng và rụnglá vào mùa đông. Theo kinh nghiệm, ngườidân thường thu hái lá về ủ rồi đun nướcuống thay nước chè, có tác dụng giảm mệtmỏi, ăn ngon, ngủ tốt, giảm đau đầu. Đâyđược coi là một loại thực phẩm chức năng,tăng cường sức khỏe của cơ thể.* Trường Đại học Lâm nghiệp** Học viện Quân y*** Viện Y học Cổ truyền Quân độiChịu trách nhiệm nội dung khoa học: GS. TS. Nguyễn LiêmPGS. TS. Nguyễn Văn Minh7TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 7-2012Lá cây Đỏ ngọn chứa flavonoid, có hoạttính chống oxy hoá cao, có tác dụng hoạthuyết lưu thông mạch máu, giảm đông máuở những trường hợp tăng đông, có tácdụng hoạt hóa hệ thần kinh trung ương vàtăng cường trí nhớ. Từ lá cây Đỏ ngọn vàmột số dược thảo khác, Học viện Quân yđã sản xuất chè Tanaka. Dạng chè này dùngrất tiện lợi, có tác dụng giúp tăng trí nhớ,làm giảm mỡ máu, đặc biệt giảm cholesteroltoàn phần, xơ vữa động mạch, tăng cườngchức năng thành mạch; cải thiện tuần hoànmáu não, điều hòa huyết áp; giúp ngủ ngon,giảm căng thẳng; tăng cường chức nănggiải độc gan, kích thích tiêu hóa, giúp ănngon miệng.Để đảm bảo nguồn dược liệu sạch, đồngthời chủ động nguồn nguyên liệu, việc tuyểnchọn nhân giống loài Đỏ ngọn cho vùngnguyên liệu là cần thiết. Vì vậy, chúng tôitiến hành: Thử nghiệm nhân giống Đỏ ngọntừ hom cành, hom rễ... nhằm tạo ra nhữngcây giống có bản chất di truyền ổn định,năng suất, chất lượng cao, góp phần bảovệ và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.VẬT LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁPNGHIÊN CỨU1. Vật liệu nghiên cứu.Hom cành đoạn ngọn, đoạn giữa và gốccành lấy từ cành của cây mẹ; hom rễ là cácđoạn rễ đào từ gốc cây mẹ. Giống cây mẹđã được tuyển chọn từ vườn giống gốc củaTrung tâm Ứng dụng Kỹ thuật, Học việnQuân y.2. Phương pháp nghiên cứu.Bố trí thí nghiệm theo khối ngẫu nhiên3 lần, lặp lại vị trí lấy hom cành khác nhau8(ngọn cành, giữa cành, gốc cành), trên giáthể giâm hom khác nhau (nền cát, nền đất+ cát, trong bầu dinh dưỡng).Các chỉ tiêu theo dõi: tỷ lệ sống và ra rễ(%); chỉ số ra rễ (Ir).* Xử lý số liệu:Xử lý thống kê số liệu bằng phần mềmMS Excel 2007.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀBÀN LUẬN1. Kết quả đánh giá ảnh hưởng vị tríhom giâm tới tỷ lệ sống và ra rễ.Mỗi vị trí khác nhau (đoạn gốc, đoạn giữavà đoạn ngọn của cành giâm) đều ảnh hưởngkhác nhau đến tỷ lệ sống, ra rễ của homgiâm. Tiến hành thí nghiệm với cùng thờiđiểm lấy hom giâm, với cùng loại thuốc kíchthích và nồng độ (IBA, 1.000 ppm) và giâmtrên nền cát sạch. Sau 2 tháng chăm sóctrên luống giâm có phủ nilon trắng và tướiphun, xác định chỉ số ra rễ của hom ghép,lựa chọn vị trí lấy hom tốt nhất trong nhângiống đại trà phục vụ sản xuất.Bảng 1: Ảnh hưởng của vị trí hom giốngtới chỉ số ra rễ.CÔNGTHỨC(CT)SỐ HOMSỐ HOMSỐNGVÀGIÂMRA RỄTỶ LỆỐNG VÀRA RỄ(%)SỐRỄ/HOMCHỈ SỐRA RỄ(Ir)CT110082826,2 ± 0,734,8CT210061613,1 ± 0,314,1CT310054542,2 ± 0,18,6(Ghi chú: CT1: hom ở vị trí ngọn cành;CT2: hom ở vị trí giữa cành; CT3: hom ở vịtrí gốc cành).Tỷ lệ sống và ra rễ cao nhất ở CT1 (vị tríTẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 7-2012hom ngọn) và thấp nhất là vị trí hom lấy ởđoạn gốc cành vì ở đoạn gốc, mức độ hóagỗ nhiều hơn phía ngọn nên khả năng ra rễkém hơn. Điều này được khẳng định thôngqua so sánh chỉ số ra rễ ở vị trí hom ngọncao hơn so với 2 vị trí giữa và gốc cành(34,8% so với 14,1% và 8,6%).Như vậy, khi giâm hom Đỏ ngọn, nên lấyvị trí ngọn cành làm giống, mức độ thànhcông sẽ cao và đem lại hiệu quả về kinh tếtốt hơn.Giải pháp để tạo nhiều nguyên liệu ngọncành làm giống trên các cây ở vườn giốnggốc là thường xuyên cắt ngọn lấy hom, đểcác mắt chồi trên cành mọc ra nhiều cànhmới. Phương pháp này cũng đã được ápdụng thành công cho các loài Keo lai và Chè.2. Đánh giá ảnh hưởng của giá thể tớitỷ lệ sống và ra rễ.Giá thể giâm hom khác nhau cũng ảnhhưởng tới khả năng sống và tỷ lệ ra rễ củacây giống. Vì vậy, thông qua phân tích sốliệu và đánh giá chỉ số ra rễ (Ir) sẽ lựa chọnđược giá thể phù hợp trong ...