PISA và một quan niệm mới về đánh giá trong giáo dục

Bài viết giới thiệu khái quát chung về PISA – Chương trình đánh giá học sinh quốc tế, bài báo giới thiệu một phương thức mới trong đánh giá chất lượng giáo dục – phương thức đánh giá năng lực trong các kì kiểm tra PISA. Cụ thể, bài báo cũng đã làm rõ các vấn đề chính như: Quan niệm “năng lực” trong PISA, phạm vi nội dung các mảng năng lực đọc hiểu, toán học và khoa học, nguyên tắc đo các năng lực và một số ý kiến phê phán về phương pháp khảo sát của PISA.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
PISA và một quan niệm mới về đánh giá trong giáo dụcTạp chí Khoa học ĐHQGHN: Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 32, Số 1 (2016) 58-65PISA và một quan niệm mới về đánh giá trong giáo dụcNguyễn Thị Phương Hoa*, Lê Diễm Phúc, Nguyễn Thị Thu HàTrường Đại học Ngoại ngữ, ĐHQGHN, Phạm Văn Đồng, Cầu Giấy, Hà Nội, Việt NamNhận bài ngày 12 tháng 05 năm 2015Chỉnh sửa ngày 20 tháng 01 năm 2016; Chấp nhận đăng ngày 28 tháng 02 năm 2016Tóm tắt: Sau khi giới thiệu khái quát chung về PISA – Chương trình đánh giá học sinh quốc tế,bài báo giới thiệu một phương thức mới trong đánh giá chất lượng giáo dục – phương thức đánhgiá năng lực trong các kì kiểm tra PISA. Cụ thể, bài báo cũng đã làm rõ các vấn đề chính như:Quan niệm “năng lực” trong PISA, phạm vi nội dung các mảng năng lực đọc hiểu, toán học vàkhoa học, nguyên tắc đo các năng lực và một số ý kiến phê phán về phương pháp khảo sát củaPISA.Từ khóa: PISA, đánh giá chất lượng, năng lực.qua những phương pháp độc đáo để giải quyếtvấn đề.Giữa những năm 1990, các nhà hoạch địnhchính sách quyết định dùng thuật ngữ “giáo dụcdựa trên kết quả” để đảm bảo một quan điểmtrọn vẹn và mang tính “kết cấu” hơn về việchọc, trong đó năng lực không chỉ là những điềuquan sát được mà còn bao gồm ý thức và lươngtâm của người học [3]. Trong tương quan với sựnở rộ của các học thuyết trong bộ môn Tâm líhọc, việc này đã đánh dấu một sự chuyển dịchtừ chủ nghĩa hành vi gắn với các tác phẩm củaSkinner,sangchủnghĩakếtcấu(constructivism) với các công trình của Piagetvà Vygotsky [4].Theo quan điểm phát triển năng lực, việcđánh giá kết quả học tập sẽ không đặt trọng tâmvào đánh giá khả năng ghi nhớ và tái hiện kiếnthức đã học mà là đánh giá năng lực thực hành,đặc biệt là khả năng vận dụng sáng tạo nhữngkiến thức, kĩ năng đã học vào áp dụng trongnhững tình huống khác nhau của thực tiễn. Haytheo như cách nói của Pil [5] thì “đánh giá theo1. Dạy học định hướng phát triển năng lựcvới yêu cầu đổi mới đánh giá*Phần lớn giới học thuật cho rằng dạy họctheo định hướng phát triển năng lực được pháttriển từ đào tạo sư phạm vào cuối những năm1960 rồi dần dần được áp dụng trong giáo dụctiểu học, trung học phổ thông và dạy nghề vàonhững năm 1970 [1]. Xu hướng này được tiếpnhận trong chương trình dạy nghề ở Anh vàĐức vào những năm 1980 và chương trìnhđào tạo nghiệp vụ ở Australia vào những năm1960 [2].Theo Bramante [2], phương pháp dạy họctheo định hướng phát triển năng lực yêu cầuhọc sinh học những thông tin và kĩ năng quantrọng. Nó cũng yêu cầu học sinh thể hiện rằngmình đã học được những kĩ năng đó bằng cácháp dụng những nội dung và kĩ năng được học_______*ĐT: 0912238484Email: nthiphuonghoa@gmail.com58N.T.P. Hoa và nnk. / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN: Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 32, Số 1 (2016) 58-65năng lực là đánh giá kiến thức, kỹ năng và tháiđộ trong bối cảnh có ý nghĩa”.2. Vài nét khái quát về PISA - Chương trình“Đánh giá học sinh quốc tế”PISA, chương trình “đánh giá học sinh quốctế”, là bộ phận chính của một hệ thống địnhhướng quy mô lớn được thực hiện bởi Tổ chứcHợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD). Hệthống này phục vụ cho mục đích cung cấpthông tin cho các nước thành viên của tổ chứcnày về những ưu điểm và nhược điểm của nềngiáo dục nước họ.Được tổ chức định kì 3 năm một lần (bắtđầu từ năm 2000) và sử dụng như một sự theodõi liên tục việc quản lý tổ chức hệ thống giáodục, PISA cung cấp cho chính phủ các nướctham gia dự án những kết quả mang tính thựcnghiệm giúp họ định hướng, điều chỉnh hệthống giáo dục trên cơ sở dữ liệu mang quy môlớn và đáng tin cậy. PISA kiểm tra, đánh giá sựchuẩn bị của nhà trường dành cho học sinh đểbước vào xã hội tri thức, nói cách khác là khảnăng thích nghi của học sinh đối với nhữngthách thức của một xã hội tri thức. PISA đánhgiá học sinh ở giai đoạn chuẩn bị kết thúc thờigian học tập bắt buộc về kiến thức và kĩ năngcần thiết cho việc sống và làm việc trong xãhội, tập trung vào ba mảng kĩ năng: khoa học,đọc hiểu, và toán học (năm 2003 PISA bổ sungđánh giá năng lực giải quyết vấn đề, năm 2012bổ sung đánh giá năng lực giải quyết vấn đềmột cách sáng tạo và năng lực tài chính, năm2015 bổ sung đánh giá năng lực giải quyết vấnđề theo nhóm). PISA tập trung vào những nănglực cơ bản và mang tính trung tâm, những nănglực không chỉ quan trọng cho việc học tập vàđời sống của mỗi cá nhân mà còn quan trọngcho sự phát triển về mặt xã hội, chính trị vàkinh tế. Những kết quả rút ra từ PISA cũng baogồm thông tin về mối liên hệ giữa năng lực củahọc sinh và những nhân tố xã hội và nền vănhóa, cũng như môi trường học tập ở nhà và ởtrường. Ngoài bài test đánh giá năng lực họcsinh, PISA còn xây dựng một bộ câu hỏi dành59cho học sinh, phụ huynh và nhà trường nhằmkhảo sát các yếu tố liên quan đến học sinh vàđiều kiện kinh tế xã hội của gia đình học sinh(động lực, lòng ham thích học tập của học sinh,kỹ năng, chiến lược học tập, đặc điểm xuất thângia đình trên phương diện kinh tế - xã hội, môitrường giáo dục, hỗ trợ học tập trong gia đình),các yếu tố liên quan đến đội ngũ giáo viên, điềukiện cơ sở trường lớp, giáo trình (điều kiệntrang thiết bị, cơ sở vật chất của trường học,vấn đề tự chủ đối với chương trình học, chấtlượng - số lượng đội ngũ giáo viên, hỗ trợ củagiáo viên đối với việc học của học sinh, môitrường giáo dục trong nhà trường – văn hóatrường học) và chiến lược giáo dục – đầu tư củanhà nước cho giáo dục (việc quản lý nhà nướcvề giáo dục - mức độ tự chủ của các trường,việc đầu tư, phân bổ các nguồn lực giáo dục,quan điểm, cách thức kiểm tra đánh giá).Tuy PISA không chỉ ra một cách cụ thể chocác nước biết họ cần quản lý tổ chức hệ thốngtrường học thế nào nhưng những dữ liệu thuthập được từ PISA chỉ ra thành công của nềngiáo dục một số nước và những thách thức mànền giáo dục một số nước khác gặp phải. Nócho phép các nước so sánh những mô hình tốtnhất và từ đó phát triển, cải cách hệ thống giáodục của họ.Kỳ th ...