Thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân ở một số quốc gia và những gợi mở cho Việt Nam

Nhiều quốc gia trên thế giới quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân, nhưng với thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự của pháp nhân khác biệt, thể hiện qua hai mô hình: Mỹ và các quốc gia Civil Law. Sự khác biệt này được lý giải từ những triết lý khác nhau về vai trò của nhà nước, của cơ quan tư pháp, từ lịch sử và từ mục tiêu thực dụng hay lý tưởng của pháp luật.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân ở một số quốc gia và những gợi mở cho Việt Nam KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏË THỦ TỤC TRUY CỨU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ĐỐI VỚI PHÁP NHÂN Ở MỘT SỐ QUỐC GIA VÀ NHỮNG GỢI MỞ CHO VIỆT NAM Nguyễn Hoàng Anh* * PGS.TS. Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Thông tin bài viết: Tóm tắt: Từ khóa: pháp nhân; truy cứu trách Nhiều quốc gia trên thế giới quy định trách nhiệm hình sự của nhiệm hình sự của pháp nhân; thoả pháp nhân, nhưng với thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự của thuận hoãn tuy tố, thoả thuận miễn pháp nhân khác biệt, thể hiện qua hai mô hình: Mỹ và các quốc truy tố; các quyền tố tụng. gia Civil Law. Sự khác biệt này được lý giải từ những triết lý khác nhau về vai trò của nhà nước, của cơ quan tư pháp, từ lịch sử và từ Lịch sử bài viết: mục tiêu thực dụng hay lý tưởng của pháp luật. Hai mô hình trên Nhận bài : 28/02/2018 có thể gợi mở về triển vọng áp dụng ở Việt Nam, khi Bộ luật Tố Biên tập : 17/03/2018 tụng hình sự năm 2015 quy định thủ tục truy cứu trách nhiệm hình Duyệt bài : 22/03/2018 sự của pháp nhân cơ bản vẫn dựa trên thủ tục truy cứu trách nhiệm hình sự chung. Article Infomation: Abstract Keywords: legal entity; corporate Several countries around the world recognize the criminal liability criminal procedure; deferred prosecution of a legal entity with different criminal procedures for prosecuting agreement, non-prosecution agreement; the criminal liability, based on two basic models: the United procedure rights. States and the continental countries. This distinction is explained by different philosophies on the role of the state, the judiciary, Article History: on the history and the purposes of legal system. The two models Received : 28 Feb. 2018 may be suggestive of the prospects for application in Vietnam, as Edited : 17 Mar. 2018 the Criminal Procedure Code of 2015 provides regulations on the Approved : 22 Mar. 2018 procedure for prosecuting the criminal liability of legal entities based on general criminal proceedings. 1. Đặt vấn đề Pháp, bày tỏ nghi ngờ về sự hiện hữu của Pháp nhân, do tính trừu tượng và sáng pháp nhân, Gaston Jèze đã có câu nói nổi tạo của nó, luôn là chủ đề say mê trong giới tiếng: “Tôi không bao giờ ăn trưa với một luật học. Lần đầu tiên, sự ra đời của khái pháp nhân”; để phản bác lại, Jean Claude niệm pháp nhân ở các nước châu Âu lục Soyer - một học giả Pháp - đã tuyên bố: địa đã gây nên những tranh luận lớn lao. Ở “Tôi cũng không (ăn trưa) cùng pháp nhân,58 Số 21(373) T11/2018 KINH NGHIÏåM QUÖËC TÏËnhưng lại thường xuyên phải chi trả các hoá Thứ nhất, do tội phạm trong môiđơn của nó”1. trường kinh doanh thường không liên quan Cho đến nay, những tranh luận về việc đến hành vi đơn lẻ của một người; chúngnên thừa nhận hay không thừa nhận sự tồn thường là kết quả của sự kết hợp của nhiềutại của pháp nhân đã trôi qua. Càng ngày, hành động hoặc lỗi lầm thuộc về nhữngcùng với sự phát triển của đời sống kinh tế - người khác nhau. Đây là hệ quả của sự phânxã hội, vai trò của pháp nhân ngày càng mở chia lao động và sự phân cấp quá trình rarộng, những tranh luận về trách nhiệm hình quyết định. Từ đó, việc xác định cá nhân nàosự (TNHS) của pháp nhân cũng lắng dần. có lỗi và chứng minh cá nhân nào chịu tráchTrên thực tế, cho đến nay, hầu hết các quốc nhiệm cũng rất khó khăn;gia trên thế giới đã ghi nhận về TNHS của Thứ hai, khả năng che giấu hành vipháp nhân2. phạm tội của pháp nhân rất lớn: một thành Tuy nhiên, mặc dù cùng ghi nhận về viên làm sai có thể được nhiều thành viênTNHS của pháp nhân, nhưng không phải các khác “che giấu”, và luật im lặng, văn hoáquốc gia đều có những quy định thống nhất ngầm của công ty có thể trở thành rào cảnvề thủ tục truy cứu TNHS của pháp nhân. không thể vượt qua được đối với cơ quanĐặc biệt là trong việc quy định các quyền, nhà nước khi thu thập chứng cứ, điều tranghĩa vụ của pháp nhân trong tố tụng hình vụ việc;sự (TTHS). Sự khác biệt này xuất phát từ Thứ ba, chứng cứ, tài liệu thuộc vềviệc cần phải giải quyết hai mâu thuẫn: một pháp nhân nắm giữ nên rất khó phát hiện vàbên là các khó khăn trong truy cứu TNHS từ đó cản trở việc điều tra hình sự;pháp nhân, bên kia là những đòi hỏi bảo đảmcác quyền tố tụng. Thứ tư, các vi phạm của pháp nhân Tự do và nhân phẩm con người là thường diễn ra trong các lĩnh vực phức tạpnhững giá trị thiêng liêng, bền vững và gắn như chứng khoán, tài chính, đầu tư, thuếbó với xã ...